Tuesday, August 27, 2019

अस्पतालकाे शैया

भारी भएको अनुहार – प्रगती झैं लाग्ने अाँखा– अागो अोकलेको बोली, क्रान्तिको झण्डा उचालेका हातहरू बाले एकहोरो हेरीरहेका छन । मलाइ निन्द्राले च्यापेको छ । बिरानो ठाउँ, नबुझिने भाषा अाँखा झिमिक्क गर्दा कतै डक्टरको अाँखा जुधे बालार्इ एक्लै बस्न पर्ला र हस्पिटलको गेटसम्म लैजान पालेहरू अउलान भन्ने तनाबको भारी !घर पनी त थिएन भन्ने एउटा धुमिलो पुनरावृति । सलाइनको सानो  बोतल लोभोफलक्सासिन सकिनै सकिन लागेको छ – बाले अाँखा घुमाउछन, घुमाउदै घुमाउदै सिलिङतिर लैजान्छन । घुम्दै गरेको पङखाले बाको खै के घुमाउछ, बा पसिना पसिना हुन्छन । बाका बिचारहरू अझैपनि पहिले झै घुमेको लाग्छ मलाइ – बाका सबै बिचारभित्र सयर गर्न सकिएन तर सहजै अनुमान लाउन सकिन्थ्यो कि बालाइ कतै पश्चातापको अगोले पोलिरहेको छ । एउटा गुमनाम परिवार कुनैबेला पर्दापण भएको र बिलाइसकेको साक्षात प्रमाण संगै भएकोले मन्द गतिमा चलिरहेको रगतमा पनि भेल बगेको सबै बेडका बिरामी र बिरामी कुरूवालाइ अभाष भैसको हुन्छ । टाउको झटकार्छन , मुठ्ठी कसेर अँखाबाट पानी नितार्छन सायद अफ्नो कर्मठ जीवनलार्इ पनि सम्झिएका होलान ।
शुन्यतामा हराउनु मेरो त एक हिसाबले बानी नै भइसकेको छ । लख काटेर दिन बिताउने, बाको पसिना , रगत, गालाको चाउरी , अाँखको चाल, बेडमा पल्टिएका अनेकाैं अासनको व्याख्या र अनुबादका लहराहरू तान्ने, डक्टरको प्रेस्क्रिप्सन बोकेर लाइमा बस्ने , सलाइनका बोतलहरू अोसार्ने, अइभी सेटको लक लगाउने र खोल्ने लगायत बाको पथ प्रदर्शक, सहायक, अासा, भरोसा सबैका भुमिका एकसाथ निभाउनु त छदै छ अाफ्ना कुन्ठित चाहनाको पोका फुकाउने रामुदाइसंग भलाकुसारी पनि दैनिक कार्यभारका विषयबस्तु भए जसमा गाइडलाइन बेग्लै थिए भने उद्देश्य र सो प्राप्तिका बिभिन्न माध्यामको जोरजाम पनि साथमै छ ।
बाका कथामा पनि अहिले अफै हिडनु पर्ने भएको छ बिभिन्न पात्रको रूपमा र कहिलेकहिँ बाँकी रहेको संसारको खोजमा जाउ जाउ लाग्छ बा को सलाइनको पाइप बन्द गराएर । जाँगर छैन । बा निदाएका बेला नजिकै रेल्बे स्टेशनमा यात्रुका झोला बोकेर र रातीको समयमा कामबाट कमाएको पैसाले डक्टरको प्रेस्क्रिप्सन पनि पूरा गर्न सकिदैन । बाले क्रान्तिको नाममा मलाइ खुम्चाए जस्तै म बाको उपचारको लागि लेखिएको डक्टरको प्रेस्क्रिप्सन खुम्च्याउछु । सबैका पिडा एकैनास भएर अउदा रहेछन मात्र प्रकृति फेरिएर । मलाइ किताब किन्न खर्च गर्नु पर्ने पैसा बाले क्रान्ति पोष्टको प्रकाशन , प्रसारण र वितरणमै लगाए । कुपोषणले थला परेको भाइको उपचार खर्च बाले अाफ्नाे कार्यशालामा खर्च गरे जसकाे प्रतिफल बाेक्न हामी बाध्य भयाै भाइले अकालमा ज्यान गुमायाे। पिडाले शिखर चुम्न लागेकाे बेलामा म बाले गरेका भनेका स -साना गल्तीहरूकाे भयङकर ठुलाे मुल्य चुकाएकाे पल सम्झिन्छु र अाफैले अाफैलाइ सान्त्वाना दिदै सम्हालिन्छु – मैल दुःख मनाउ गर्दैमा बितेकाे पल फर्केर अाउने हाेइन । घाँटीमा कुनै चिज नराम्राेसंग अडकिन्छ – म अझै किन बाकाे साथमा छु। के मलाइ यी यावत चाेटहरूले पनि सम्झाउन सकेकाे छैन कि मेरा बा कति सहि कति गलत । 
अा सु छे?( याे के हाे ?) , बिजा बाटली क्याँ छे? (दाेस्राे बाेतल खै ?) कहिले कही सामान्य उत्तर दिएर कपाल कन्याउदै निस्किन्छु यति हाे । डक्टरलाइ सायद अाैषधि पसलेले बुझेन भनेर फेरी अर्काे कागजमा कुनै सिग्नेचर लेखेर दिन्छ ,म अस्पतालकाे अागन सम्म त जान्छु तर अाैषधि ल्याउने हिम्मत हुदैन । खल्ती रित्ताे छ, अाफन्तकाे नाममा कोही छैन । बर्षाैंकाे बाकाे मेहनत र कर्मककाे फलले याे संसारसम्म ल्याइ पुरयाएकाे छ । चाेरेर जीवन चलाउन सकिन्छ भन्ने कहिल्यै साेचिएन बरू बाले हामीलाइ शाेषण गरेझै बाकाे अाैषधिकाे शोषण गर्न उत्तम ठाने ।
२३ नम्बरमा लाइन लाग्नु भन्ने डक्टरकाे अाग्रह/अादेशलाइ कयाैं पटक हाँसी हाँसी लत्याएकाे छु । कयाैं पटक हाँसेर त कयाैं पटक रूदा रूदै पनि पुरा गेकाे छु । २३ नम्बरकाे लामाे लाइन पार गर्न कयाैं पटक अधुरा प्रेम कहानीलाइ जीवन दिने प्रयत्न पनि गरेकै छु । झण्डा बाेकेर गाउदै हिडने स्वर्णिमा याद अाउछ र दिया डक्टरलाइ पुलुक्क नजर डुलाउछु । पहिले त सेताे एप्राेन लाएर अाउने सबैलाइ डक्टर देख्ने मेराे चेतनास्तर बृद्धि भएर अाएकाे छ । इन्टर्नका डक्टरहरू रूखा तर जाेडले कराउन सके डराउने प्रवृत्तिक भेटिन थाले । स्टाफ नर्सहरू पनि कति हाे कति । 
चाैडा माेबाइलमा टेम्पल रन वा फेसबुककाे च्याटमा रमाइ बिरामी कुरूवा सलाइन सकियाे हजुर, बिरामीलाइ अप्ठ्याराे भा छ , पिसाबकाे थैली त रगतले भरियाे ,बान्ता  गरेर थामी नसक्नु भा छ जस्ता सिकायत लिएर नजिक जाँदा कडकिने इन्टर्निसपका फेलाे भन्दा भिन्न लाग्न थाल्छ डा. दियाकाे स्वाभाब र कार्य । छाेटाे परिचय छ एउटा सानाे सिसाकाे फ्रेमभित्र डा. दिया । छाेटाे मेराे अामाकाे जीवन जस्तै – मैले विश्लेषण गरेकाे बाकाे नजरले अामाकाे जीवनलाइ के देख्छ खै । 
हजुरबाले बालाइ सिकाएका ज्ञानका कुनै भित्ता या फाँटहरूमा दिया पनि चित्रित हुन्थी हाेला भन्ने कुरा म बिराउन सक्दैन । एकहाेराे सिलिङ फ्यान हेरेर टाेलाएका बखत सान्त्वानाका शब्द गुच्छा अात्मिए लाग्थे जसलाइ म प्रेम सम्झेर सहस्र ग्रहण गर्थें तर ति दयाका भावाशेष सबैले बुझ्थे । एउटा भाेकाेले भाेक बाहेक अरू के लाइ महत्व देअास । कुननै दिन अाैषधि लिन संगै गएर पैसा नै नतिरेका घटनाहरू सिने रिल झैं अाइरहन्छन । चित्र बनाउनु – मेटाउनु, फेरी बनाउनु - फेरी मेटाउनु र भित्तामा अाँखा डुलाउनु, फाेहर मैला उठाउन अाउनेकाे गाली पनि सहजै पाचन गरेर फेरी टाेलाउनु मेराे दैनिकि भएकाे थियाे । अा अाफ्नाे पिडा लिएर मेराे फाैज उपस्थित भएकाे थियाे । बा चित्त बुझाउने बाटाे खाेज्थे – सब्द कहि कसाे निस्किने गर्थे बाँकि त पहिले नै उपभाेग भइसबेका हुन ।
अर्ती उपदेश त देशभन्दा ठूलाे भएकाे कुरा बालाइ मलाइ भन्दा बढता थाह छ । संसार बाकाे प्रिय चिज बिरानाे- बिरानाेमा परिणत भएकाे बाले महसुस गरेका छन । कयाैं पटक बाकाे बक फुटदा याे संसार हाम्राे...........  मैले अाफै वाक्य पूरा गरीदिए, हुदैन।

के होला

             
             

                               गजल
थाह छैन खै! तिम्राे र मेरो कुनै नाता हाेला
कुन नजिक हाेला ? समानता या समता होला ।।

मलाइ बारम्बार हिर्काइरहेकाे छ अहिलेसम्म,
भन्नुस, दुस्मन हाेला कि बिधाता हाेला  ।।

युद्ध हुदैछ रे फेरी ! तिमी बिचमा छाै होस गर्नु,
 युद्ध हो कि शाहदत होला कि बेपत्ता हाेला ।।

उसले धेरै बल गरेर बुझाउन खाेज्यो ,
सोच्नुस कि शिक्षक हाेला कि नेता होला ।।

आफू बाहेक सबै संसार कब्जामा छ भन्छ ,
कि ठूलै ब्यापारी हाेला, योद्धा हाेला र बिजेता हाेला ।।

तिमीले बोलेको सुनेर वास्ता गरेन र 'प्रज्वल' ?
के मिलेन ? कि अज्ञानी होला कि ज्ञाता होला ।। 

Saturday, May 4, 2019

समाज र समुदाय




समाजको सानो एकार्इ एउटा व्याक्ति हुन्छ
व्याक्ति व्याक्ति मिल्दै गए परिवार बन्छ ।।

परिवारको समुहले समुदाय बन्छ  
समाज पनि यसैमाथि निर्भर भा को हुन्छ  ।।

समुदाय देखिन्छ नि, समानता भएको
सामाज भने अमुर्तहो संस्कृति रहेको ।।

सिमा हुन्न समाजको समुदाय जस्तो
सम्बन्ध र निर्भरताको जालो होला कस्तो ।।

सिमा नाघ्छ, बृहत हुन्छ समुदाय भन्दा
समुदाय, समुदाय चाहिन्छ समाज बन्दा ।।

समाजमा बिसाउने सुख दुःखको भारी
सिमा नाघ्छ देशको यसले पुग्छ पारी पारी ।।

समुदाय एक अंश पूरा समाजको
समुदाय स्थिर रहि समाज बदलिने हो ।।

समाजमा खोज्छौ  हामी हामलार्इ चाहिने चिज
सामाजिक न्यायको लागि समाज हो बिज ।।

अपनत्व, जिम्मेवारी, सुरक्षा एकता
सहकार्य यि दुबैमा रहेका छन साझा ।।

व्यापक हुन्छ समाज अनि सिमित समुदाय
चिनैं जानै नानी बाबु समाज समुदाय ।।
- यो गित बिध्यार्थी भाइ बहिनीलार्इ समाज र समुदायकाे बारेमा पठन पाठनका लागि तयार गरिएको हाे । - भीम प्रज्वल 

Thursday, February 28, 2019

सपना






ठूला ठूला सपनाको चाङ छैन मसंग
खान लाउन चाडवाड मनाउन सकुँ ।।

एउटा चराले सम्म आफ्नै गुँड बनाउछ,
जहान, बच्चा लुकाउने घर बनाउन सकुँ ।।

अभाव भोकमरीमा तडपिएका जो छन,
एक छाक पेट भरी मुहार हाँसोले छाउन  सकुँ ।।

मलाइ लक्ष्यमा बाँच्नु भनेर सिकाएको थियो
यो शुन्दर संसारमा निष्फिक्रि रमाउन सकुँ ।।

Ban on Rationality

My eyes are but of flesh,   no doorway to wisdom   is granted me.   Yet tell me—   though branded unreasoning,   I can still press forward, ...