Monday, October 7, 2024

सुन कान खोलेर


सुन ! एक पटक सुन 

 यो देशका शासक हो 

एक पटक कुरा त सुन 

जनता बोल्दा कान नथुन ।


भोट माग्दा हात जोड्यौं 

काम गर भन्दा हात छोड्‌यौ 

कति छिटो नाता जोड्‌यौं 

त्यति छिटो त्यस‌लाई मोड्‌‌यौ ।


सडक हिडन नमिल्ने बन्दैछन 

धारामा पानी आउदैन 

बिजुली, शिक्षा, स्वास्थ्य हेर त 

तिमिलाई लाज लाग्दैन ?


जहिल्यै आफ्नो पेट भर्ने !

भाषण ठूला ठूला गर्ने ? 

भनन् जनता कहिलेस‌म्म मर्ने ?

 फेरी पनि तिम्रै भर पर्ने ?


आस देखायौ ठूलाठूला 

हरेक ठाउँमा बनायौ दुला 

उ कसरी हेर्ला म कसरी हेरुँला 

अर्को चुनावमा तिम्रो विचार गरुँला।


ए जनता!

विकास‌को नाममा त एक बन

 तिमीलाई के के चाहिरेको छ भन

 यि नेताका गुण एक चोटी सम्झ त !


थुक्न मन लाग्दैन र यिनलाई

सपनाहरु बनाए‌का रंगिनलाई 

एउटै कामको लागि दौडधुप हिडाई 

के अझै बाँकि रह्‌‌यो र चिनाई ?


भो! कुरा गर्दा गर्दै थाकिन्छ 

हेरौ अर्को पल्ट कहाँ राखिन्छ 

छट्टै संगठन बनाउन लागिन्छ 

देश द्रोही भ्रष्टलाई जेल जाकिन्छ ।

Friday, October 4, 2024

कहिलेसम्म ?

ए! सप्तर्षी! 

तिम्रो समुहमा हेर- 

पहिलो लहरको अन्त्यमा 

गद्वि‌शिन महोदय ज्ञात विक्षिप्त हो ?

वा 

बनाउनु पर्ने बामनी बज्यै ! 

त्यो चित्कार 

स्वयम्बरमा  निस्केन र ? 

अहो! महोदय!

ज्ञात गरेर बोल्नुहोस 

स्वीकार्नु छ सम्प्रभुता 

भन्नुहोस 

अब म कुन युगमा अवतरित होउँ? 

जहाँ पनि उभिने छिद्रहरु छन् 

सुन्न सक्छु, बामनी बज्यैहरु 

उनीहरूका क्रन्दनहरु !


राजाको कामदण्ड 

धारक स्त्री भएपछि

खन्याउनु प‌‌र्यो पूर्ण 

थोपरेर असह्य भार 

ज्ञानले शुसोभित 

सुन्दा सुन्दैका हैकम 

शक्ति न्यायले नाप्न सक्दैन 

तराजु परिभ्रमणमा

तौलिदैननू कर्तुत 

किन कि


ऊ - तिम्रो वर्ग भ्राता 

ज्ञातले आँखा चिम्लिउन 

अज्ञात! अज्ञानमै बसुन !

बुलन्द बनोस शंखनाद 

बदल्न सक्ने रूपहरू अनेकौं ।


श्रापको माला बुनेर 

पहिराउनु पर्ने उम्किएपछि 

बनेको पहिलो प्रहर 

निरन्तरता पाइरहेको छ

के यो जारी रहिरहन्छ?

प्रयोगवादी कविता ‘कैयौं एकहरु’ : कठिन तर, उत्कृष्ट

 लर्निस खबर

नेपालगन्ज, १७ असोज

कविता संग्रह “कैयौं एकहरु’’ प्रयोगवादी कविता भएको समिक्षकहरुले बताएका छन् । भिम प्रज्वलको कविताकृती “कैयौं एकहरु’’ माथि टिप्पणी गर्दै समिक्षकहरुले उक्त कृति कठिन तर, उत्कृष्ट भएको बताएका हुन् । कवि प्रज्वलको कृतिमाथि समिक्षक केआर ओली, मीना बराल र राजकुमार थारूले समिक्षात्मक टिप्पणी गरेका थिए ।




सर्वदा साहित्य संगमद्वारा नेपालगन्जमा आयोजित एक समारोहमा कृतिमाथि समिक्षात्मक टिप्पणी गर्दै राजकुमार थारूले पुस्तकमा रहेका छोटा कविताहरु सरल भएको तर लामा कविताहरु बुझ्न सहज नभएकाले सो किताब पढदा मेहनत गर्नु पर्ने बताए । उनले उक्त कृतिमा भएका कवितामा कविले लय र छन्दको संरचना भन्दा पनि भावलाई र विचारको अभिव्यक्तिलाई प्राथमिकतामा राखेको बताए । साथै उनले कृतिलाई पाठक माझ पस्कंदा सजिला कविताबाट सुरु गरेको भए अँझ उत्कृष्ट हुनेमा जोड दिएका थिए ।


त्यस्तै समिक्षक मिना बरालले भाषिक तत्व, भाषिका लगायतका विषयमा रहेका सबल र दुर्बल पक्षको विवेचना गर्दै कविले आफ्ना कवितामा गरेको दैलेखी भाषिकाको प्रयोगको प्रशंसा समेत गरिन् । यनले यस्ता कविताहरु २०१७ सालतिर मोहन कोईरालाहरुले लेख्ने गरेको बताउदै समिक्षक बरालले यो कृति प्रयोगवादी कविता भएको बताईन् । ‘यो प्रयोगवादी कविता संग्रह जस्तो भएको छ । यस्ता कविताहरु बुझ्न कठिन हुन्छन् । तर, उत्कृष्ट हुन्छन् ।’–बरालले भनिन् । ‘यो कृति मिक्स भेज जस्तो भएको छ । त्यो किनभने, यस कृतिमा लामा छोटा तथा ठिक्कका कविता छन् ।’


समिक्षक के आर ओलीले पनि कृति परक समिक्षामा रहदै “कयौं एकहरु’’ फरक प्रकृतिका कविताको सङ्ग्रह भएको चर्चा गरे । उनले भने,–‘ कविता कृतिलाई प्रायः संक्षिप्त र सार्थक शब्दहरूको प्रयोगमा आधारमा लेखिएको हुन्छ, जसले पाठकलाई भावनात्मक रूपमा छुने र गहिराइमा लैजाने प्रयास गर्दछ । यो कृति पनि केहि हदसम्म त्यसमा सफल भएको छ । यद्यपी यस कृतिमा लेखिएका कविताहरुमा कता–कता स्वचालित\अवचेतन लेखन हो भन्ने भान हुन्छ ।’


साथै उक्त कृतिले आध्यात्मवादी दर्शन र योग दर्शनलाई जोड दिएको समिक्षक ओलीले बताए ।

कृतिमाथि गरिएका टिप्पणीहरुको जिज्ञासा मेटाउदै कवि प्रज्वलले आफ्नो कविता संग्रहले ‘अ–प्रतिनिधिको पनि प्रतिनिधित्व बोल्ने बताए । उनले भने,–‘मैले मेरा कविताहरु लेख्दाखेरी केहि त्यस्ता छिद्रहरु राखेको छु । ति छिद्रहरुले ‘नन रि–प्रिजिन्टेसन’ लाई ‘रि–प्रिजेन्ट’ गर्छन् । यद्यपी यस्ता कविता आम मान्छेहरुले पढ्दाखेरी एकै पटकमा नबुझ्न पनि सक्छन् ।’

४४ वटा कविता भएको उक्त कृति नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका प्राज्ञ सभा सदस्य श्री महानन्द ढकालले विहिबार विमोचन गरेका थिए ।




बिद्रोह

मार्क्सका ठेली मुन्तिर  इमाइल दुर्खिम अनि  इ. वि. टाइलरको  संरचनामा  नअटेपछि मेरो परिवेश  कसरी अटौंला र म  महोदय ?  ॐ मणि पद्मे हुँ -  शिरमा...